środa, 5 sierpnia 2020

#recenzjePi "STRZELBY ZARAZKI STAL" Jared Diamond

Właśnie skoczyła czytać książkę, o której miałam zupełnie inne wyobrażenie. Zanim po nią sięgnęłam wydawało mi się, że będzie to książka przede wszystkim o broni, technikach wojennych, bitewnych, strzelbach, karabinach, mieczach, tarczach i chorobach… a tu takie zaskoczenie. POZYTYWNE! Acz nadal zaskakujące.

„STRZELBY ZARAZKI STAL”, to opowieść o ludzkości, o nas, o tym jak tworzyły się cywilizacje, jak zaczęliśmy uprawiać rośliny, udomawiać zwierzęta, rosnąć w siłę i dlaczego działo się to tak nierównomiernie. Dlaczego to Indianie (samo nazywanie ich Indianami jest takie „europejskie”) nie odkryli Europy? Jest to niezwykła podróż, która uświadomiła mi wiele rzeczy, o których intuicyjnie wiedziałam, ale nie dysponowałam twardymi dowodami. Ów książka uzbraja nas w argumenty, zmusza do zrewidowania poglądów i zastanowienia się nad światem.

Jared Diamond ofiaruje czytelnikom solidną wiedzę i wręcz zmienia rzeczywistość z tej pełnej niedopowiedzeń, uprzedzeń i rasistowskich wędrówek w rzeczywistość (że tak się wyrażę) rzeczywistą, nie bazującą na emocjach, ale na faktach, na twardej historii. Bardzo mi się to podoba i cenię tę książkę za jej siłę zmieniania ludzi w bardziej świadomych. Spokojnie mogę napisać, że podczas tej lektury „oczy się otwierają” i patrzymy w niebo z pytaniem: Jak ja mogłem o tym wcześniej nie pomyśleć?! Przecież to oczywiste!

Autor śledzi kroki pierwszych ludzi, aż zatrzymuje się u naszych stóp. Dlaczego Europa stała się tą rozwiniętą i „mądrzejszą”? Z czyjej perspektywy jesteśmy lepsi? Cóż by zrobił biały, gdyby stanął na australijskiej ziemi bez zdobyczy cywilizacyjnych, które umożliwiło mu chociażby takie, a nie inne położenie geograficzne, takie a nie inne zwierzęta, które mógł udomowić, a których nie było np. w Australii? Otóż nic by nie zrobił – umarłby – a Aborygeni by przetrwali i trwali by tak prawdopodobnie do końca świata. Taka bitwa „na gołe klaty” dla białego skończyłaby się raczej kiepsko.

Jest jeszcze coś, co w tej książce wybrzmiewa – zarazki. Coś, co dzisiaj jak najbardziej jest na tapecie i czemu warto się przyjrzeć. Koronawirus jest niczym innym, jak epidemią – taką jaka była za grypy, ospy, cholery… długo by wyliczać. To od nas zależy, jak sobie z nią poradzimy. Czy będziemy ją traktować poważnie? Założenie maseczki – czy to tak wielkie wyrzeczenie? Naprawdę?!

Nie dziwi mnie fakt, iż autor dostał za tę książkę Nagrodę Pulitzera – choć ja do nagród mam spory dystans. Czasem nagrody są wyznacznikiem głęboko stronniczego i silnie ideologicznego tekstu – tu, na szczęście, tak nie jest… Oczywiście miałam i pewne zgrzyty – ale nie były one na tyle poważne, by o nich wspominać…

Warte podkreślenia jest to, dlaczego ów książka powstała – a mianowicie z powodu pewnego pytania, które autorowi zadał Yali (nowogwinejczyk) : „Dlaczego to właśnie wy, biali, wytworzyliście i przywieźliście na Nową Gwineę tak dużo towaru, a my, czarni, mieliśmy go tak mało?” Odpowiedzią Diamonda jest 670 stronicowa książka i oczywiście można uprościć wszystko zdaniem: Biali znaleźli się w odpowiednim miejscu i w odpowiednim czasie – lecz byłoby to zbytnie uproszczenie i nie dowiedzielibyśmy się tak naprawdę z tej odpowiedzi nic.