#recenzjePi "ŹRÓDŁO" Ayn Rand

Tę książkę czyta się długo. Nie sądzę, że wynika to z objętości (816 stron), bo znam książki, które liczą sobie tyle, a biegnie się z kartki na kartkę nie czując zmęczenia. Ze "Źródłem" jest inaczej, bo to nie do końca jest powieść, nie do końca literacka fikcja - jest to raczej pogląd, filozofia autorki, styl życia i wizja człowieka doskonałego. Mamy tu problematyczny i może dla niektórych nie do pokonania próg wejścia, czyli jakieś pierwsze 150 stron - potem już się wpada i to wpada się z charakterystycznym chlupnięciem, rozbryzgiem tak, że cały świat w koło jest trochę "zmoczony" zdaniami Ayn Rand.

Moja relacja z filozofią pisarki jest skomplikowania, bo niemal zawsze się z nią zgadzam, a jednak nie wszystko mi się podoba. Na początku myślałam, że wynika to z niezrozumienia, z nieznajomości całości, ale teraz sądzę, że po prostu nie przepadam za niektórymi jej poglądami. Widzę też pewne sprzeczności, schematyczność i (co gorsza) stereotypowość - którą zaraz wyjaśnię.

Uwielbiam większość jej bohaterów, nie dlatego, że ich lubię, ale dlatego, że są rewelacyjnie skonstruowani. Według mnie Peter Keating jest napisany po mistrzowsku, a jego życie, to jedno z najbardziej tragicznych, jakimi dysponuje literatura. Podobnie sprawa się ma z naszym ideałem Howardem Roarkiem, architektem ducha, który w swoje projekty dosłownie wkłada wszystko, czym dysponuje. Wiem, że dla czytających tę recenzję nie ma to sensu, bo nie znacie fabuły, ale wystarczy, że napiszę iż książka wpuszcza nas w świat najlepszych architektów - ups! błąd - w świat ludzi, którzy nazywają siebie najlepszymi architektami. Może nie wydaje się to atrakcyjne, ale tym bardziej powinno ciekawić.

Tak naprawdę nie chodzi o budynki, ale o idee. Nie chodzi o ludzi, ale o człowieka. "Źródło" jest pochwałą indywidualności, której ja również jestem "wyznawczynią". Trzeba mieć mózg, aby stworzyć takie dzieło, ab napisać tak gęstą i logiczną całość - podziwiam Ayn Rand, wielki talent i stalowa konsekwencja.

Lecz jest jeden bohater, a dokładnie bohaterka, która zaprzecza wszystkiemu, która niszczy wizję Ayn - Dominique. Kobieta, która miała być ideałem, a która jest tak stereotypowa, że to aż boli. Perfekcyjna z zewnątrz i z wewnątrz - taka miała być. Lecz perfekcyjna z zewnątrz - a kapryśna w wewnątrz -taka jest naprawdę. To takie nudne, że ta najlepsza, musi być bez skazy, musi być pragnieniem każdego mężczyzny, musi być powalająco piękna, onieśmielająco arogancka, obrzydliwie bogata, rozpieszczona i musi wokół siebie robić dramę.

Właśnie! Najsłabsza w tej powieści jest miłość. Z jakichś niewiadomych przyczyn autorka zrobiła z tego taką telenowelę, taką tragedię, takie wymyślanie... Oczywiście zdaję sobie sprawę, że to wszystko ma sens, że każde zdanie i każde zdarzenie prowadzi do zaplanowanego celu, ale jednak - zbytnia drama.

Poświęciłam tej książce sporo swojego czasu i - nie żałuję, choć to była trudna relacja. Trudna, jak tylko może być trudne spojrzenie w lustro. Pisarka postawiła swoich czytelników przed lustrem i kazała patrzeć. O dziwo nie jest to przyjemne, ale sądzę, że jest to potrzebne. Kierujemy się dziwnymi zasadami, myśląc, że kierujemy się dobrem swoim i innych - ale błądzimy, a dowodem na to nasze błądzenie, jest wskaźnik bycia szczęśliwym. Czy to świat oszalał? Czy tylko my?

Wiele w "Źródle" gorzkiej prawdy - można rzec, że sama gorzka. Ayn obdarła świat elit ze skóry, ale zrobiła to samo również z masami, posłusznymi i impulsywnymi. Stworzyła również najohydniejszego bohatera, podłego, zgniłego, zwietrzałego - Toohey'a. Cóż, to nie jest łatwa powieść, ale warto. Najsmutniejsze jest jednak to, że autorka zobrazowała prawdziwy świat, choć oczywiście w mocnym schemacie, ale świat pozorów, świat władzy, świat zagubienia, świat bez celu - bez żywego celu, prawdziwego celu... świat, gdzie celem jest nie wzrost, ale pogarda.

Jeśli chodzi zaś o wydanie, to bardzo podoba mi się projekt okładki i to, że mamy twardą oprawę... tylko niestety złotko mi się starło, gdybym wiedział, że tak się stanie, to bardziej bym uważała - dlatego ostrzegam, uważajcie na złocenia, bo mają tendencję do znikania.

EGO mądre - by wzrastać

8/10

Wydawnictwo Zysk i S-ka

π